Choroba rozwija się w dość gwałtowny sposób, przede wszystkim u osób z obniżoną odpornością organizmu. Jest ona rzadziej spotykana niż odoskrzelowe zapalenie płuc. Zapalenie obejmuje praktycznie cały jeden (lub nawet więcej) płat płuca, a także pokrywającą go opłucną. Objawia się silnym, uciążliwym, nasilającym się na
Możliwych przyczyn tego zaburzenia wyróżnia się wiele: doprowadzać do mokrego kaszlu po piciu może zachłystowe zapalenie płuc, ale i astma. Aby móc wysunąć przypuszczenie, co jest przyczyną kaszlu po posiłku, konieczne jest przyjrzenie się dodatkowym dolegliwościom, które towarzyszą jego napadom.
Zapalenie płuc to poważna choroba układu oddechowego. Nieleczona lub leczona w nieprawidłowy sposób może doprowadzić do podniesienia stężenia dwutlenku węgla w organizmie, a w konsekwencji, nawet do śmierci. Zapalenie płuc może być wynikiem zakażenia bakteryjnego lub wirusowego. Może być powikłaniem po innej chorobie wirusowej (np. po grypie). Choroba może mieć różny
przymiotnik. oskrzelowe zapalenie płuc = bronchial pneumonia. rzeczownik. odoskrzelowe zapalenie płuc = bronchopneumonia +4 znaczenia. obustronne zapalenie płuc = double pneumonia. poronne zapalenie płuc = abortive pneumonia. bakteryjne zapalenie płuc = bacterial pneumonia.
Dopiero w 1964 roku połączono je jedną nazwą z kilku powodów. Po pierwsze, najczęstszą przyczyną obu chorób jest palenie papierosów. Po drugie, obie charakteryzują się powolnym i systematycznym zmniejszaniem objętości płuc. Po trzecie, przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc u pacjenta palącego papierosy najczęściej
Zapalenie płuc można leczyć w domu, ale zawsze pod kontrolą lekarza. W niektórych jednak przypadkach konieczna jest hospitalizacja. Dzieje się tak, gdy przebieg choroby jest ciężki, a pacjent jest w złym stanie. Dotyczy to głównie osób starszych oraz dzieci. Warto podkreślić, że zapalenie płuc może prowadzić do groźnych
Va6V. Co to jest zapalenie płuc?Pasteur, pionier badań nad drobnoustrojami, udowodnił i wprowadził do nauki wręcz rewolucyjną jak na tamte czasy ideę. Odkrył, że przyczynami chorób ludzi i zwierząt są bakterie oraz inne drobnoustroje. Odkrycie to spowodowało olbrzymi postęp 1880 Pasteurowi udało się wyhodować jedną z bakterii powodujących zapalenie płuc. Było to dużym sukcesem, ale niestety nie wystarczyło do wynalezienia skutecznej metody leczenia. Pod koniec XIX wieku zapalenie płuc wciąż było chorobą, która często prowadziła do poprawy sytuacji doprowadził Aleksander Fleming i odkrycie antybiotyków (więcej o tym, jak do tego doszło przeczytasz w artykule tutaj). Umożliwiło to skuteczne leczenie chorób bakteryjnych, w tym zapalenia tego czasu odkryto zarówno kolejne drobnoustroje odpowiedzialne za wywołanie zapalenia płuc jak i nowe leki. Obserwacje związane z zapaleniem płuc doprowadziły również do opisania AIDS i odkrycia jego przyczyny – wirusa płuc można podzielić na 2 grupy:pozaszpitalne – dochodzi do nich u chorych, którzy nie przebywają w szpitaluszpitalne – to te przypadki, które pojawiają się u chorych przebywających w szpitalu dłużej niż 48 godzinEpidemiologia zapalenia płucCzęstość zachorowań różni się w zależności od rodzaju choroby – szacuje się, że w Europie na pozaszpitalne zapalenie płuc choruje od 5 do 12 osób na 1000 Polsce daje to co najmniej 300 000 chorych Polaków rocznie. Wśród osób w wieku powyżej 75 roku życia częstość ta jest wyższa i wynosi ponad 34 zachorowań na 1000 osób. Śmiertelność pozaszpitalnego zapalenia płuc wynosi 20 przypadków na 100000 wskazują, że szpitalne zapalenie płuc rozwija się u 5-15 osób na 1000 osób przyjętych do szpitala. Ryzyko to znacznie wzrasta u osób ciężko chorych oraz tych pacjentów, którzy są mechanicznie wentylowani - czyli w oddychaniu pomaga im respirator. W tym drugim przypadku niebezpieczeństwo zachorowania zależy od czasu trwania wentylacji – w czasie pierwszych 5 dni wynosi ono 3%, w czasie następnych 5 dni 2% i po 1% na każdy kolejny szpitalnego zapalenia płuc wynosi od 30 do 50%.Objawy zapalenia płucNajczęstsze symptomy zapalenia płuc to:gorączka,dreszcze,potliwość,uczucie rozbicia,kaszel z odkrztuszaniem ropnej (żółtej, zielonej lub szarej) plwociny, ból w klatce piersiowej (zlokalizowany najczęściej w bocznych jej częściach i nasilający się przy głębokim wdechu i kaszlu).w ciężkich przypadkach ciężkich przypadkach dodatkowo pojawia się także mają najczęściej ostry charakter, ale u osób powyżej 70. roku życia mogą mieć małe nasilenie i być mniej przypadkach, gdy zapalenie powodowane jest przez wirusy, do typowych symptomów mogą dołączyć: ból gardła, chrypka, katar oraz bóle także: Jak rozpoznać COVID-19?Objawy alarmoweObjawy, które wymagają pilnej konsultacji lekarskiej:trudności w oddychaniu, dusznośćnagły i silny ból w klatce piersiowejgorączka powyżej 39°C trwająca dłużej niż 3 dniuporczywy kaszel, szczególnie z odkrztuszaniem ropyZ objawami świadczącymi o zapaleniu płuc pilnie do lekarza powinni się zgłosić: dzieci poniżej 2. roku życiaosoby starsze, powyżej 65. roku życiaosoby z niedoborami odpornościosoby przyjmujące leki immunosupresyjne lub leczone chemioterapiąPrzyczyny zapalenia płuc Przyczyną zapalenia płuc najczęściej są pozaszpitalne zwykle powodowane jest przez dwoinkę zapalenia płuc Streptococcus pneumoniae, choć nawet 1/3 przypadków tego rodzaju choroby to zakażenia wirusowe, najczęściej powikłania grypy. Rzadko zdarza się, żeby infekcja była wywołana przez zapalenie szpitalne powodowane jest prawie wyłącznie przez bakterie. Jeżeli choroba pojawiła się w ciągu 4 dni od przyjęcia, to przyczyną są te same bakterie, które powodują pozaszpitalne zapalenie. Po tym czasie przyczyną są bakterie „zamieszkujące” dany szpital, np. Klebsiella pneumoniae. Niestety często są oporne na wiele antybiotyków, co stanowi poważny problem w leczeniu takich płuc a koronawirusJednym z objawów zakażenia COVID-19 może być zapalenie płuc. Dochodzi do niego zwykle w cięższych przypadkach zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Dowiedz się więcej o objawach koronawirusa oraz leczeniu ryzyko zachorowania na zapalenie płucCzynniki ryzyka również zależą od rodzaju choroby. Osoby szczególnie narażone na zachorowanie na pozaszpitalne to:osoby w wieku powyżej 75. roku życiapalacze tytoniuchorzy na przewlekłą niewydolność sercachorzy na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP)chorzy na cukrzycępacjenci przyjmujący leki immunosupresyjne lub glikokortykosteroidyosoby pracujące w warunkach narażenia na wdychanie pyłów metaliosoby z niedostateczną higieną jamy ustnej (rozległa próchnica, choroby przyzębia) – sprzyja to rozwojowi flory bakteryjnej, która może powodować zapalenie ryzyka wystąpienia szpitalnego zapalenia to:leczenie antybiotykami w ciągu ostatnich 90 dni,czas hospitalizacji dłuższy niż 5 dni,leczenie w szpitalu trwające dłużej niż 2 dni w ciągu ostatnich 90 dni,pobyt w zakładzie opiekuńczym lub w domu opieki społecznej,podawanie leków dożylnie w warunkach domowych,dializa przewlekła w ciągu 30 dni,leczenie rany w domu,leczenie immunosupresyjne lub choroba przebiegająca z upośledzeniem odporności,unieruchomienie w łóżku w zapalenia płucDo postawienia diagnozy lekarzowi potrzebny jest dokładny wywiad i badanie pacjenta oraz zdjęcie RTG klatki piersiowej pacjenta. Na zapalenie płuc w badaniu fizykalnym wskazują słyszalne trzeszczenia i rzężenia w płucach, a w badaniu rentgenowskim - zaciemnienie miąższu płuc. Czasami lekarz może zlecić dodatkowo badania krwi: morfologię i poziom białka CRP. Do diagnozowania zapalenia może posłużyć także USG klatki piersiowej. Zdjęcie RTG dobrze sprawdza się jako badanie kontrolne po chorobie, jednak jego wykonanie nie zawsze jest o badaniach RTG >>U niektórych chorych na ciężkie lub szpitalne zapalenie płuc wykonuje się bronchoskopię. Badanie to polega na pobraniu materiału z płuc, który następnie poddaje się badaniu bakteriologicznemu. Jego wynik pokazuje, jaki drobnoustrój powoduje chorobę, dzięki czemu można wdrożyć najbardziej optymalne zapalenia płuc Podstawą jest antybiotykoterapia. Podczas leczenia w domu przyjmuje się je doustnie, a w szpitalu – doustnie lub stosuje się amoksycylinę, którą nalezy przyjmować od 7 do 14 należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza, zarówno jeżeli chodzi o dawkę, jak i czas ich przyjmowania. Niestosowanie się do tych zaleceń może powodować narastanie antybiotykooporności i wydłużyć czas dochodzenia do zdrowia. Przed zastosowaniem leku należy przeczytać ulotkę, w której będą zawarte najważniejsze informacje, np. co do konieczności przyjmowania leku na czczo lub podczas względu na to, że antybiotyki prowadzą do zaniku naturalnej flory bakteryjnej, podczas ich przyjmowania powinno stosować się specjalne palące papierosy powinny rzucić palenie, przynajmniej na czas leczenia. Poza przyjmowaniem antybiotyków leczenie polega na łagodzeniu objawów:gorączki – lekami przeciwgorączkowymi (ibuprofen, paracetamol)kataru – lekami obkurczającymi śluzówkę nosa (krople do nosa z xylometazoliną i tabletki z pseudoefedryną)kaszlu – lekami przeciwkaszlowymi (dekstrometforan, butamirat, kodeina)bólu gardła – tabletkami do ssania lub sprayami do gardła o działaniu przeciwbólowym i odkażającymPonadto chory powinien pozostać w domu i dużo odpoczywać, pić dużo płynów (np. woda, herbata) oraz regularnie wietrzyć pomieszczenie, w którym w szpitaluWskazania do leczenia w szpitalu to:choroby współistniejące – np. nowotwory, niewydolność nerek, krążenia lub wątroby, astma, POChP, cukrzycaniedożywienietachykardia powyżej 124 uderzeń na minutęprzyspieszony oddech powyżej 30 oddechów na minutętemperatura ciała poniżej 35°C lub gorączka powyżej 40°Cwiek powyżej 60. roku życiaobecność płynu w jamie opłucnejRokowanie i powikłania zapalenia płuc U pacjentów, którzy nie wymagają przyjęcia do szpitala, choroba ustępuje zazwyczaj szybko po rozpoczęciu leczenia. Ryzyko zgonu w ich przypadku wynosi mniej niż 1%.Chorzy, których stan wymaga leczenia szpitalnego, są bardziej zagrożeni wystąpieniem powikłań i zgonem. Wynika to z cięższego przebiegu choroby jak i obecności chorób współistniejących oraz, bardzo często, starszego wieku. Ryzyko to wynosi nawet 30-40%, jeżeli chory zachorował podczas pobytu w następstwa choroby występują najczęściej u osób starszych, dzieci oraz chorych obciążonych dodatkowo innymi ciężkimi chorobami, np. cukrzycą. W wyniku zapalenia płuc może dojść do zwiększenia ilości płynu w opłucnej, ropniaka opłucnej, ropnia płuc i jest komplikacją, która pojawia się nawet u 50% starszych ludzi chorych na zapalenie płuc. Może ona ustąpić samoistnie, ale najczęściej prowadzi do sepsy i wstrząsu septycznego, które są stanami zagrożenia to przestrzeń pomiędzy płucem, a ścianą klatki piersiowej. W przeciwieństwie do płuca jest ona unerwiona również nerwami odpowiedzialnymi za odczuwanie bólu. Fizjologicznie w opłucnej znajduje się ok. 5 ml płynu, ale podczas zapalenia płuc może dojść do zwiększenia tej ilości. Gdy do tego dojdzie, to płyn ten należy usunąć i pobrać do badań. W tym celu wykonuje się specjalne nakłucie igłą przez ścianę klatki piersiowej (procedura ta nazywa się punkcją opłucnową).Na początku choroby płyn w opłucnej jest jałowy, czyli nie ma w nim drobnoustrojów, ale gdy nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, to zaczną się w nim rozwijać bakterie – stan ten nazywamy ropniem opłucnej. Leczenie polega na wprowadzeniu do opłucnej specjalnego drenu, czyli rurki o grubości ok. 1 cm, przez którą usuwa się ropną treść. Dodatkowo wydłuża się czas stosowania ciężkich przypadkach zapalenia płuc, wywołanych przez niektóre szczepy bakterii (np. Streptococcus aureus lub Klebsiella pneumoniae), może dojść do całkowitego zniszczenia fragmentów płuc – powstają wtedy przestrzenie wypełnione ropą, nazywane ropniami skutkiem zapalenia płuc jest niewydolność oddechowa. Dochodzi do niej najczęściej w przebiegu zapalenia płuc, jako powikłania grypy, szczególnie tzw. świńskiej, czyli AH1N1, oraz SARS – ciężkiego ostrego zespołu zapaleniu płuc Istotnym elementem zapobiegania zachorowaniu na zapalenie płuc, jak i na inne choroby układu oddechowego, jest dbanie o zdrowy styl życia. Działania, jakie możesz podjąć, można podzielić na dwie grupy: przestrzeganie zdrowego stylu życia oraz naturalne wzmacnianie styl życiaPrzestrzeganie zdrowego stylu życia obejmuje:niepalenie tytoniuprzestrzeganie dobrze zbilansowanej diety, bogatej w produkty pobudzające układ odpornościowy, np. czosnek, pikantne rośliny, kaszę jaglaną, owoceregularna aktywność fizyczna, czyli przynajmniej 5 dni w tygodniu po 30 minutspanie co najmniej 7 godzin na dobę – dzięki temu Twój organizm będzie miał odpowiednio dużo czasu na regeneracjęubieranie się odpowiednio do pogodyspacery na świeżym powietrzuNaturalne wzmacnianie odpornościNa naturalne wzmacnianie odporności składa się:Ochrona rąk i głowy przed przechłodzeniem (gdy jest zimno noś czapkę i rękawiczki), a nóg przed przemoczeniem. Pamiętaj, że przy ziemi jest zawsze najniższa temperatura, więc buty powinny zabezpieczać przed przemoczeniem oraz zimnem od podłoża. Unikanie sytuacji stresowych, ponieważ stres negatywnie wpływa na odporność czasu spędzanego w zatłoczonych wietrzenie pomieszczeń, w których ważne jest:Coroczne szczepienie się przeciwko grypie – dzięki regularnym szczepieniom zmniejszysz ryzyko zachorowania na zapalenia płuc, które jest powikłaniem Ty lub ktoś z Twoich bliskich należycie do którejś z grup ryzyka zachorowania na zapalenie płuc (grupy te to: małe dzieci, osoby z upośledzoną odpornością, osoby przebywające w domach opieki, chorzy na choroby przewlekłe) to skorzystaj ze szczepionki przeciwko paciorkowcowi Streptococcus postępowanie w zapaleniu płuc Przyjmuj leki przepisane przez lekarza, w takiej dawce i tak długo, jak zalecił leczenia antybiotykami przyjmuj jesteś palaczem papierosów to rzuć palenie, przynajmniej na czas dużo płynów, najlepiej wody, herbaty i w domu i dużo wietrz pomieszczenie, w którym Szczeklika 2015”. płuc” Filip Mejza1 Bakteriemia – obecność bakterii we krwi. Może być bezobjawowa lub towarzyszyć innym chorobom np. zapaleniu się więcej: Zapalenie płuc u dzieci, zapalenie ucha, zapalenie opon mózgowych, sepsa – te choroby, które mogą wywołać pneumokoki.
Fot: SIphotography / „Woda w płucach” to potoczna nazwa dwóch stanów. Najczęściej używana jest dla określenia płynu w jamie opłucnej, jednak może również zostać użyta, kiedy płyn rzeczywiście pojawia się bezpośrednio w pęcherzykach płucnych (dochodzi do obrzęku płuc). „Woda w płucach” to potoczne określenie, niepoprawne z medycznego punktu widzenia, mówiące o obecności płynu w jamie opłucnej. Płuca znajdują się w jamie opłucnej, czyli w pewnego rodzaju worku zbudowanym z cienkiej, surowiczej błony. Składa się ona z dwóch blaszek – trzewnej i ściennej. Blaszka trzewna ściśle przylega do płuc. Ścienna natomiast pokrywa od wewnątrz ściany klatki piersiowej. Pomiędzy tymi częściami opłucnej znajduje się przestrzeń określana mianem jamy opłucnej. Zawiera ona niespełna 10 ml płynu, który jest wytwarzany w sposób ciągły. Na skutek różnych chorób może dojść do zaburzenia równowagi pomiędzy procesami wytwarzania i wchłaniania płynu w jamie opłucnej, co w konsekwencji prowadzi do jego gromadzenia się w przestrzeni opłucnowej. Ze względu na częstotliwość występowania chorób płuc, „woda w płucach” jako powikłanie raka płuc, gruźlicy i zapaleń płuc jest częstsza u osób starszych. Zdarza się, że w ciężkich sytuacjach klinicznych, jak ostra niewydolność lewej komory czy obrzęk płuc, płyn znajduje się również w świetle pęcherzyków płucnych. „Woda w płucach” u starszej osoby – co to jest? „Woda w płucach” u starszej osoby jest najczęściej powikłaniem raka płuc, zapalenia płuc czy gruźlicy, aczkolwiek ilość innych potencjalnych przyczyn pojawienia się płynu w jamie opłucnej jest ogromna. Osoby starsze często cierpią nie tylko na choroby płuc, ale także na choroby układu sercowo-naczyniowego, które również przyczyniają się do gromadzenia się „wody w płucach”. Zobacz film: Budowa i funkcje układu oddechowego. Źródło: 36,6. Płyn może mieć różny charakter: Przesięk – to płyn przechodzący poza naczynia krwionośne do jamy opłucnej, bez zaburzeń w ich budowie. Można powiedzieć, że przesięk pojawia się w jamie opłucnej w stanach chorobowych narządów innych niż płuca. Zdarza się to w przebiegu niewydolności serca, w zespole nerczycowym, niewydolności wątroby, zwężeniu zastawki mitralnej, niedoczynności tarczycy czy po dializach otrzewnowych. Wysięk – gromadzi się w jamie opłucnej w sytuacji, kiedy naczynia krwionośne nie są już tak szczelne i stają się bardziej przepuszczalne, głównie w stanie zapalenia. Wysięk może być surowiczy, ropny bądź włóknikowy. Najczęstszymi przyczynami wysięku są choroba nowotworowa czy infekcje bakteryjne. Krew jest głównie wynikiem urazu tkanki płucnej i uszkodzenia naczyń krwionośnych. Zdarza się również w przebiegu chorób nowotworowych. Chłonka pojawia się w wyniku zatkania przewodu chłonnego piersiowego bądź jego odgałęzień. Główną przyczyną są nowotwory, ale należy brać również pod uwagę urazy, gruźlicę i zakrzepicę żylną. Płyn gromadzący się w płucach w przebiegu obrzęku płuc to stan zagrożenia życia. Może mieć charakter wysiękowy lub przesiękowy. Objawy „wody w płucach” Objawy „wody” w jamie płucnej zależą od przyczyny, która wywołała ten stan, a także od ilości płynu i czasu, w jakim narastał. Niekiedy bardzo duża ilość płynu, która narastała przez długi czas, nie daje tak nasilonych objawów, jak niewielka ilość, która pojawiła się nagle. Głównym objawem jest duszność. Z czasem pojawia się ból w klatce piersiowej, który chory zazwyczaj dokładnie lokalizuje. Ból częściej występuje, jeśli płyn jest efektem choroby nowotworowej czy stanu zapalnego dróg oddechowych. Nie zawsze występuje kaszel. Jeśli się pojawia, świadczy o ucisku płynu na miąższ płuca bądź oskrzela. Obrzęk płuc z obecnością płynu w pęcherzykach płucnych jest stanem ostrym, przebiegającym z bardzo nasiloną dusznością. Rozpoznanie obecności płynu w jamie opłucnej Już podczas podstawowego, fizykalnego badania chorego lekarz może stwierdzić obecność płynu w jamie opłucnej. Celem potwierdzenia obecności płynu wykonuje się zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej. Ponadto pobiera się płyn poprzez nakłucie ściany klatki piersiowej, by ocenić jego charakter. Leczenie „wody w płucach” Leczenie opiera się na zwalczaniu choroby podstawowej, która wywołała gromadzenie się płynu w jamie opłucnej czy też w świetle pęcherzyków. W przypadku obrzęku płuc konieczne jest szybkie zastosowanie diuretyku pętlowego, np. furosemidu. Płyn w jamie opłucnej wymaga diagnozy w kierunku przyczyny jego gromadzenia się. Jeśli podejrzewa się zapalenie, wdraża się antybiotykoterapię. Choroby nowotworowe wymagają często paliatywnego usuwania płynu z jamy opłucnej. W zależności od przyczyny wywołującej obecność płynu w jamie opłucnej, można mówić o szansach na całkowite wyleczenie. Mimo zakończonego leczenia, konieczne jest wykonywanie ćwiczeń oddechowych przez chorego i stałe kontrolowanie choroby podstawowej, będącej przyczyną pojawienia się „wody w płucach”. Zobacz film: Zapalenie płuc - leczenie. Źródło: 36,6.
Choroby układu oddechowego, w tym zapalenie płuc, powodują rocznie około miliona zgonów w Europie. Główną przyczyną zachorowań na zapalenia płuc o ciężkim przebiegu u dorosłych są zakażenia bakterią Streptococcus Pneumoniae, a pneumokokowe zapalenie płuc są szczególnie groźne dla chorych przewlekle i osób po 50 roku życia. 12 listopada obchodzimy Światowy Dzień Zapalenia Płuc - to dobry moment, aby pomyśleć o płuc należą do najpowszechniejszych przyczyn ciężkich schorzeń oraz zgonów na świecie, a w Polsce to czwarta najczęstsza przyczyna śmierci wśród osób w wieku 65+ po chorobach układu krążenia i nowotworach. Bakteria S. pneumoniae jest najczęściej występującym czynnikiem etiologicznym zapalenia płuc, które może prowadzić do hospitalizacji, zaostrzenia chorób towarzyszących, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Niemniej groźna dla osób dorosłych jest wywołana przez zakażenie pneumokokami inwazyjna choroba pneumokokowa, czyli zapalenie opon mózgowych, posocznica czy zapalenie płuc z bakteriemią. Inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP) występuje rzadziej niż zapalenie płuc, ale wiąże się z wysoką śmiertelnością i ryzykiem długoterminowych powikłań. Na zapalenie płuc najczęściej chorują osoby po 65. roku życia i dorośli ze współistniejącymi problemami zdrowotnymi. Choroby płuc, a zwłaszcza POChP, choroby serca, wątroby, nerek, zespół nerczycowy, cukrzyca, nowotwory i wszystkie stany upośledzonej odporności, niezależnie od ich przyczyny, sprzyjają rozwojowi i ciężkiemu przebiegowi pneumokokowego zapalenia płuc. Leczenia nie ułatwia fakt, że bakterie pneumokokowe są oporne na działanie antybiotyków i wywołane przez nie zakażenia po prostu trudno się zdrowotne dla pacjentów mogą być zarówno przejściowe jak i długofalowe, a w niektórych przypadkach mogą utrzymywać się już do końca życia. U chorych, którzy przeszli przez zapalenie płuc obserwuje się zwiększone ryzyko hospitalizacji, zaostrzenie choroby podstawowej, zwiększone ryzyko choroby sercowo-naczyniowej (zarówno wśród osób, które chorowały jak i osób u których choroba nie występowała wcześniej). Wysokie jest także prawdopodobieństwo wystąpienia ponownego epizodu zapalenia płuc, a co za tym idzie także hospitalizacji i obniżonej jakości życia. Podobnie jak w przypadku dzieci zalecaną formą profilaktyki zakażenia tą groźną bakterią, stanowią szczepienia. Dla osób dorosłych dostępne są skuteczne szczepienia, które chronią przed inwazyjną chorobą pneumokokową oraz pneumokokowym zapaleniem płuc. Szczepionka polisacharydowa starszego typu wymaga powtarzania jej podania, szczepionka skoniugowana jest jednodawkowa. Warto dodać, że szczepionkę przeciw pneumokokom można podawać razem ze szczepionką przeciw grypie oraz w dowolnym czasie od szczepionki przeciw COVID-19. Nie ma konieczności zachowania jakiegokolwiek przeciw pneumokokom u osób dorosłych powyżej 50. roku życia oraz w grupach o podwyższonym ryzyku zakażenia pneumokokami, są rekomendowane przez liczne towarzystwa naukowe i ciała doradcze ds. szczepień, a także Program Szczepień Ochronnych na 2021 rok. Szczególnie w dobie pandemii COVID-19, kiedy istotna jest profilaktyka chorób układu oddechowego, szczepienia przeciwko pneumokokom są zalecane jako priorytetowe w grupach szczególnie podatnych na zachorowanie, w tym wśród osób po 60. roku życia i przewlekle chorych.
W Polsce według danych GUS w 2018 roku zapalenie płuc było 4. najczęstszą przyczyną śmierci w populacji osób w wieku powyżej 65 roku życia (ok. 5% wszystkich zgonów).[1] Główną przyczyną zachorowań na zapalenia płuc o ciężkim przebiegu są̨ pneumokoki[2]. Pozaszpitalne zapalenia płuc (PZP) jest jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji osób dorosłych, dlatego też przyczynia się̨ do ponoszenia wysokich kosztów bezpośrednich związanych z leczeniem. Roczne wydatki w Europie ponoszone na hospitalizację osób z zapaleniem płuc/ostrym zakażeniem dolnych dróg oddechowych wynoszą ok. 2,5 mld euro.[3] W Polsce hospitalizacje osób dorosłych to koszt ok 169 mln zł rocznie.[4],[5] Najnowsze rekomendacje i zalecenia towarzystw naukowych, a także ciał doradczych zaleca profilaktykę pnemokokowych PZP, w postaci szczepień ochronnych, jako priorytetową w grupach szczególnie podatnych na zachorowanie. Nie lekceważmy zapaleń płuc. Choroby płuc należą do najpowszechniejszych przyczyn ciężkich schorzeń oraz zgonów na świecie[6], a w Polsce to czwarta najczęstsza przyczyna śmierci wśród osób w wieku 65+ po chorobach układu krążenia i nowotworach. Na zapalenie płuc najczęściej chorują osoby po 65. roku życia i dorośli ze współistniejącymi problemami zdrowotnymi. Choroby płuc, a zwłaszcza POChP, choroby serca, wątroby, nerek, zespół nerczycowy, cukrzyca, nowotwory i wszystkie stany upośledzonej odporności, niezależnie od ich przyczyny, sprzyjają rozwojowi i ciężkiemu przebiegowi pneumokokowego zapalenia płuc. Leczenia nie ułatwia fakt, że bakterie pneumokokowe są oporne na działanie antybiotyków i wywołane przez nie zakażenia po prostu trudno się leczą. Zakażenia pneumokokowe to ważny problem medyczny u osób dorosłych. Bakteria S. pneumoniae jest najczęściej występującym czynnikiem etiologicznym zapalenia płuc, które może prowadzić do hospitalizacji, zaostrzenia chorób towarzyszących, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Niemniej groźna dla osób dorosłych jest wywołana przez zakażenie pneumokokami inwazyjna choroba pneumokokowa, czyli zapalenia opon mózgowych, posocznica czy zapalenia płuc z bakteriemią. Inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP) występuje rzadziej niż zapalenie płuc, ale wiąże się z wysoką śmiertelnością i ryzykiem długoterminowych powikłań. Konsekwencje zdrowotne PZP. Pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP), w tym o etiologii pneumokokowej wiąże się z dużym ryzykiem powikłań́, a także stanowi ryzyko śmierci. Konsekwencje zdrowotne dla pacjentów mogą być zarówno przejściowe jak i długofalowe, a w niektórych przypadkach mogą utrzymywać się już do końca życia. U chorych, którzy przeszli przez PZP obserwuje się zwiększone ryzyko hospitalizacji, zaostrzenie choroby podstawowej, zwiększone ryzyko choroby sercowo-naczyniowej (zarówno wśród osób, które chorowały jak i osób u których choroba nie występowała wcześniej). Wysokie jest także prawdopodobieństwo wystąpienia ponownego epizodu PZP, a co za tym idzie także hospitalizacji i obniżonej jakości życia. Obciążenie systemu opieki zdrowotnej. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia tylko w 2019 roku z powodu PZP 384,3 tys. osób dorosłych było leczonych ambulatoryjnie, a 54,9 tys. hospitalizowano. Niemal co 10. hospitalizowana osoba zmarła (7,5 tys.), z czego większość to były osoby po 65 roku życia. Hospitalizowani z powodu PZP dorośli byli najczęściej obciążeni innymi chorobami – najwięcej chorobami układu krążenia (głownie nadciśnieniem tętniczym − 43%), cukrzycą (18,5%) oraz innymi chorobami płuc (16%).[7] PZP jest jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji osób dorosłych, dlatego też przyczynia się̨ do ponoszenia wysokich kosztów bezpośrednich związanych z leczeniem. Roczne wydatki w Europie ponoszone na hospitalizację osób z zapaleniem płuc/ostrym zakażeniem dolnych dróg oddechowych wynoszą ok. 2,5 mld euro.[8] W Polsce hospitalizacje osób dorosłych to koszt ok 169 mln zł rocznie.[9],[10] Najskuteczniejszą formą zapobiegania chorobom pneumokokowym są̨ szczepienia. Podobnie jak w przypadku dzieci zalecaną formą profilaktyki zakażenia tą groźną bakterią, stanowią szczepienia. Dla osób dorosłych dostępne są skuteczne szczepienia, które chronią przed inwazyjną chorobą pneumokokową oraz pneumokokowym zapaleniem płuc. Szczepionka polisacharydowa starszego typu wymaga powtarzania jej podania, szczepionka skoniugowana jest jednodawkowa. Warto dodać, szczepionkę przeciw pneumokokom można podawać razem ze szczepionką przeciw grypie, a także w każdym innym dniu przed lub po szczepieniu przeciw COVID-19.[11] Profilaktyka zakażeń pneumokokowych w postaci szczepień ochronnych, u osób dorosłych powyżej 50. roku życia oraz w grupach o podwyższonym ryzyku zakażenia pneumokokami, jest rekomendowana przez liczne towarzystwa naukowe i ciała doradcze ds. szczepień, a także Program Szczepień Ochronnych na 2021 rok.[12] Szczególnie w dobie pandemii COVID-19, kiedy istotna jest profilaktyka chorób układu oddechowego, szczepienia przeciwko pneumokokom są̨ zalecane jako priorytetowe w grupach szczególnie podatnych na zachorowanie, w tym wśród osób po 60. roku życia i przewlekle chorych[13]. Obecnie szczepienia przeciw pneumokokom u dorosłych są̨ refundowane w 45 państwach na świecie, w tym w 21 państwach europejskich. W Polsce szczepienia przeciw pneumokokom w grupie osób dorosłych szczególnie narażonych na zachorowanie na pneumokokowe zapalenie płuc nie jest jeszcze refundowane. W czerwcu Agencja Technologii Medycznych i Taryfikacji wydała pozytywną rekomendacje w sprawie objęcia refundacją skoniugowanej szczepionki przeciw pneumokokom we wskazaniu: profilaktyka osób powyżej 65 ze zwiększonym (umiarkowanym do wysokiego) ryzykiem choroby pneumokokowej[14]. Kto powinien się zaszczepić przeciw pneumokokom? Czynniki, które podnoszą ryzyko choroby pneumokokowej u dorosłych można podzielić na cztery kategorie: Wiek – populacja powyżej 50. roku życia jesteśmy bardziej narażeni na chorobę. Dorośli z zaburzeniami odporności – wrodzona i nabyta asplenia, sferocytoza i inne hemoglobinopatie, wrodzone i nabyte zaburzenia odporności, uogólniona choro- ba nowotworowa, zakażenia HIV, chłoniak Hodgkina, jatrogenna immunosupresja, białaczka, chłoniaki nieziarnicze, w tym szpiczak mnogi, przewlekłe choroby nerek i zespół nerczycowy, przeszczep narządów litych. Dorośli bez zaburzeń odporności – przewlekłe choroby serca, przewlekłe choroby płuc, cukrzyca, przewlekłe choroby wątroby, w tym marskość. Inne stany podwyższające ryzyko zakażenia – wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego, implant ślimakowy. Niezdrowe zachowania – palenie papierosów i nadużywanie alkoholu. [15],[16] Jakie są korzyści ze szczepień przeciw pneumokokom w grupie osób dorosłych? Większość́ analiz ekonomicznych wskazuje, że szczepienie populacji dorosłych powyżej 65 roku życia oraz dorosłych z czynnikami ryzyka zakażenia S. pneumoniae, jakim są choroby przewlekłe jest opłacalne ekonomiczne.[17],[18] Każdy uniknięty przypadek zakażenia pneumokokowego u dorosłych oznacza zmniejszone wydatki ponoszone na hospitalizacje i porady związane z leczeniem przede wszystkim PZP[19]. Szczepienie dorosłych przeciw pneumokokom wpływa również̇ na ograniczenie stosowania antybiotyków, kosztów ponoszonych przez pacjentów i płatnika na ich zakup oraz jednocześnie zmniejsza postępujące zjawisko antybiotykoodporności[20]. W obliczu szybko starzejącego się̨ społeczeństwa zakażenia pneumokokowe i związane z nimi powikłania będą̨ coraz częstszym problemem zdrowotnym w Polsce i w Europie. W tym kontekście coraz bardziej priorytetowe będzie zachowanie jak najdłuższej sprawności i dobrego zdrowia w starszym wieku, dlatego też coraz częściej strategie zdrowia publicznego będą się koncentrować́ na zapobieganiu chorób, które można uniknąć chociażby poprzez szczepienia. Zwiększanie dostępności do szczepień́, w szczególności osobom dorosłym z podwyższonym ryzykiem zakażenia, stanowi jeden z czynników łagodzących skutki niekorzystnych zmian demograficznych[21]. RAPORT. PNEUMOKOKOWE ZAPALENIE PŁUC U OSÓB DOROSŁYCH – SYTUACJA W POLSCE. EPIDEMIOLOGIA, KONSEKWENCJE, PROFILAKTYKA. został opracowany w czerwcu 2021 roku przez firmę HealthQuest Sp. z Sp. k.. Partnerem raportu jest Pfizer Polska Sp. z Partnerem społecznym raportu jest Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. Raport dostępny jest na stronie Pneumokoki nie liczą lat. Zaszczepieni - zabezpieczeni Kampania edukacyjna „Pneumokoki nie liczą lat. Zaszczepieni – zabezpieczeni” ma zwiększyć świadomość na temat groźnych zapaleń płuc i roli szczepień wśród osób dorosłych, szczególnie narażonych na niebezpieczeństwa związane z zakażeniem Streptococcus Pneumoniae. W ramach akcji prowadzone są działania edukacyjne i informacyjne dotyczące szczepień dla dorosłych, a szczególnie profilaktyki groźnych zakażeń pneumokokowych. Dostępna jest także edukacyjna strona na której dostępne będzie kompendium wiedzy na temat pneumokoków i zagrożeń z nimi związanych, porady dotyczące postępowania oraz przydatne informacje dla osób z grup ryzyka. Organizatorami kampanii jest Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej oraz Pfizer. Partnerzy merytoryczni: Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej, Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Polskie Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, Polska Grupa Raka Płuc. Partnerzy kampanii: Fundacja „Onkocafe – Razem lepiej”, Fundacja „Aby żyć”, Fundacja CARITA, Polskie Stowarzyszenie Diabetyków (PSD), Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP, Polskie Stowarzyszenie Stwardnienia Rozsianego (PTSR), Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pacjentów ze Schorzeniami Serca i naczyń „ECOSERCE”, Stowarzyszenie Amazonki Warszawa – Centrum, Stowarzyszenie SANITAS, Stowarzyszenie Edukacji Diabetologicznej SED, Fundacja Onkologiczna NADZIEJA, Sercoma. Stowarzyszenie Pomocy Chorym a Mięsaki, Stowarzyszenie „Podwale Siedem”, Życie z rakiem – Fundacja Onkologiczna. Partnerzy medialni: Dziennikarski Klub Promocji Zdrowia oraz Pneumokoki Streptococcus pneumoniae, dwoinka zapalenia płuc Streptococcus pneumoniae [ to bakteria odpowiedzialna za choroby pneumokokowe, a także wiodący czynnik zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowych i sepsy u ludzi. To wyłącznie ludzki patogen, który kolonizuje nosogardziel. Zewnętrzna otoczka polisacharydowa określa serotyp pneumokoka i jest celem dla szczepionek. Do tej pory zidentyfikowano ponad 90 rodzajów pneumokoków, nie wszystkie są jednakowo pneumokokowe można podzielić na dwa rodzaje. Pierwszy to choroby inwazyjne, tj. zapalenie opon mózgowych, posocznica i zapalenie płuc [w ok. 25% to inwazyjne zapalenia płuc]. Drugi rodzaj to choroby nieinwazyjne [śluzówkowe]: zapalenie płuc i zapalenie ucha środkowego. Pneumokokowe zapalenie płuc staje się średnio w 1 na 4 przypadki inwazyjne. [22] Zapalenie płuc to dominująca postać choroby pneumokokowej u osób dorosłych, a patogen jest najczęściej odpowiedzialny za pozaszpitalne zapalenie płuc [PZP].[23] Zapalenie płuc stanowi ok. 50% hospitalizacji z powodu chorób układu oddechowego u osób dorosłych w Polsce.[24] - U osób dorosłych w wieku 65 lat i starszych ryzyko hospitalizacji z powodu PZP było około 6 razy większe niż u osób dorosłych w wieku 18–64 lat.[25] U osób dorosłych cierpiących na określone choroby przewlekłe [cukrzycę, zastoinową niewydolność serca, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc] ryzyko hospitalizacji z powodu PZP było od 3 do 9 razy większe niż u osób dorosłych nie obciążonych chorobami towarzyszącymi. Ryzyko hospitalizacji u dorosłych pacjentów z cukrzycą jest 3 razy wyższe, z zastoinową niewydolnością serca – 5 razy wyższe, z POCHP – 9 razy wyższe. 4 Czynnikiem, który może utrudniać leczenie jest fakt, że pneumokoki są oporne na działanie antybiotyków. [26] [1] Główny Urząd Statystyczny (GUS), Rocznik Demograficzny 2020, Warszawa 2020, 1–553 [2] Shoar S., Musher Etiology of community-acquired pneumonia in adults: a systematic review, Pneumonia (Nathan) 2020, 12: 11. [3] European Respiratory Society. European lung white book. The economic burden of lung disease, https://www. [dostęp: [4] Dane Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) dotyczące zapaleń płuc w Polsce w 2019 roku. Przekazane w dniu przez p. Dariusza Dziełaka, Dyrektora Departamentu Analiz i Innowacji NFZ, w odpowiedzi na wniosek z dnia roku. Znak pisma: [5] Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Statystyka świadczenia/Świadczenia JGP, [dostęp: [6] Forum of International Respiratory Societies (FIRS). The Global Impact Of Respiratory Disease − Second Edition. Sheffield, European Respiratory Society, 2017. [7] Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Statystyka świadczenia/Świadczenia JGP, [dostęp: [8] European Respiratory Society. European lung white book. The economic burden of lung disease, https://www. [dostęp: Dane Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) dotyczące zapaleń́ płuc w Polsce w 2019 roku. Przekazane w dniu przez p. Dariusza Dziełaka, Dyrektora Departamentu Analiz i Innowacji NFZ, w odpowiedzi na wniosek z dnia roku. Znak pisma: [9] Dane Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) dotyczące zapaleń́ płuc w Polsce w 2019 roku. Przekazane w dniu przez p. Dariusza Dziełaka, Dyrektora Departamentu Analiz i Innowacji NFZ, w odpowiedzi na wniosek z dnia roku. Znak pisma: [10] Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Statystyka świadczenia/Świadczenia JGP, [dostęp: [11] CHPL Prevenar 13 i PneumoVax [13] [dostęp: [14] (dostęp: [15] [dostęp: Matanock A., Lee G., Gierke R. i wsp., Use of 13-Valent Pneumococcal Conjugate Vaccine and 23-Valent Pneumococcal Polysaccharide Vaccine Among Adults Aged ≥65 Years: Updated Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices,. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2019, 68: 1069–1075. Erratum in: MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020,; 68: 1195 [17] Cafiero-Fonseca Stawasz A., Johnson i wsp., The full benefits of adult pneumococcal vaccination: A systematic review, PLoS One. 2017 Oct 31, 12(10): e0186903. 18] Shiri T., Khan K., Keaney K. i wsp., Pneumococcal Disease: A Systematic Review of Health Utilities, Resource Use, Costs, and Economic Evaluations of Interventions, Value Health 2019, 22: 1329–1344. [19] Cafiero-Fonseca Stawasz A., Johnson i wsp., The full benefits of adult pneumococcal vaccination: A systematic review, PLoS One. 2017 Oct 31, 12(10): e0186903 [20] Dobrowolska I., Golicki D., Niewada M., Szczepionka PCV13 (Prevenar 13®) w profilaktyce zakażeń pneumokokowych u dorosłych powyżej 65. roku życia, w grupach podwyższonego ryzyka zakażenia i/lub ciężkiego przebiegu choroby i powikłań́. Analiza Ekonomiczna, HealthQuest, Warszawa 2021. [21] Rechel B., Grundy E., Robine i wsp., Ageing in the European Union, Lancet 2013 Apr 13, 381(9874): 1312–22 [22] Państwowy Zakład Higieny. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Portal Szczepienia Info: [dostęp 19 kwietnia 2021] [23] Welte T et al, Thorax, volume 67[1], 71-79, 2012] [24] Dane przygotowane w ramach projektu pn.: Mapy potrzeb zdrowotnych – Baza Analiz Systemowych i Wdrożeniowych, Ministerstwo Zdrowia 2019_ [25] Ramirez JA, et al. Clin Infect Dis. 2017;65[11]:1806–1812. [26] Skoczyńska A, Gołębiewska A, Wróbel-Pawelczyk I, Kiedrowska M, Ronkiewicz P, Kuch A, Hryniewicz W. Inwazyjna choroba pneumokokowa w Polsce w 2020 roku [dane KOROUN], 2021. [dostęp 19 kwietnia 2021]
Higiena jamy ustnej a ryzyko zapalenia płuc u osób starszych – badania Nie od dziś wiadomo, że bakterie namnażające się w jamie ustnej potrafią siać spustoszenie w całym organizmie. Wszystko przez nieregularną lub niedokładną higienę zębów. Dbając o swoje zęby, nie zapominajmy o naszych bliskich, zwłaszcza starszych i schorowanych, którzy mogą mieć problem z samodzielną higieną jamy ustnej. Dlaczego bakterie z jamy ustnej atakują inne narządy? Kamień nazębny to siedlisko bakterii. Prowadzi on do stanów zapalnych przyzębia i dziąseł, których objawem jest krwawienie dziąseł. Naczyniami krwionośnymi bakterie wędrują do różnych organów w naszym ciele, zaburzając ich pracę. Niedawne badania naukowców wskazywały na związek pomiędzy zapaleniem przyzębia, a podwyższonym ciśnieniem, ale równie dobrze bakterie za cel mogą obrać sobie płuca. Dzieje się tak często u osób starszych, na co wskazywałyby badania przeprowadzone jakiś czas temu w amerykańskich domach opieki. Płytka nazębna a zapalenie płuc u seniorów We wspomnianych badaniach udział wzięło łącznie 2152 seniorów zamieszkujących 14 różnych domów opieki w stanie Karolina Północna. Grupa badawcza, licząca 1219 pensjonariuszy, to osoby, o których higienę jamy ustnej dbał odpowiednio przeszkolony do tego personel. Pozostała część badanych to grupa kontrolna, której higieną zajmował się personel bez przeszkolenia. Badanie trwało 2 lata. W pierwszym roku odnotowano wyraźny, bo aż 30% spadek przypadków zapalenia płuc w grupie badawczej, co wskazywałoby na to, iż prawidłowość przeprowadzania zabiegów higienicznych jamy ustnej ma duży wpływ na zdrowie układu oddechowego seniorów. Hipotezy tej ostatecznie nie udało się potwierdzić, gdyż trend zachorowalności w drugim roku trwania badania zmienił się. Przypuszcza się, że wynikło to z osłabienia starań przeszkolonego personelu, gdyż badanie było prowadzone przez długi okres czasu. Ważne jest, aby opiekunowie osób starszych mieli świadomość jak bardzo stan zdrowia ich podopiecznych zależy od higieny jamy ustnej. Pamiętajmy też, że samo szczotkowanie zębów, przeprowadzane nawet z dużą dokładnością, może być niewystarczające. Do higieny warto włączyć nitkowanie zębów i profesjonalne zabiegi usuwania kamienia nazębnego, czyli tzw. skaling.
zapalenie płuc u osób starszych forum